TỒN TẠI MỘT ĐẠI DỊCH LÀ MỐI ĐE DỌA HƠN CẢ CORONAVIRUS

Có lẽ lúc này đây bạn đang lo lắng về coronavirus. Đối với hầu hết chúng ta, loạt các câu hỏi đầy lo âu bao gồm: "Liệu tôi có thể bị nhiễm không? Những người thân yêu thì sao? Nếu như vậy, nó có thể giết chết chúng tôi không?"

Để bắt đầu, hãy nói một cách rõ ràng rằng, chẳng ai có được sự đảm bảo tuyệt đối về sức khỏe. Có làm mọi điều để tránh thì bạn vẫn có khả năng bị đau tim. Nếu ăn uống tối ưu, luyện tập, không hút thuốc, v.v… khả năng bạn mắc các bệnh về tim hay ung thư trở nên thấp đi rất nhiều, nhưng không có nghĩa là được đảm bảo hoàn toàn. Sức khỏe con người, đơn giản như vậy là chưa đủ. Và tất nhiên, bạn có thể làm đúng mọi thứ để giữ gìn vóc dáng cân đối, cơ thể khỏe mạnh, giữ cho mạch vành nguyên trạng, đủ khả năng phòng ngừa bệnh tim mạch mà vẫn có khả năng bị xe buýt tông phải, cây rơi trúng đầu hay bị sét đánh. Hay tự nhiên xuất hiện một khối u não, vì lý do mà chúng ta cũng không thể biết được.

Image result for đảm bảo tuyệt đối về sức khỏe

Một điều bạn học được trong y học là chúng ta có quyền kiểm soát đối với con tàu và cánh buồm, còn giông gió, sóng biển thì không. Chúng ta không bao giờ kiểm soát được tất cả mọi thứ. Những điều xấu vẫn xảy đến suốt với người tốt tính, làm đúng mọi thứ. Nhưng chúng đúng là sẽ xảy ra với mức độ ít hơn hẳn đối với người làm mọi thứ đúng đắn hơn là tất cả những người khác, vậy nên những gì chúng ta làm tạo ra sự khác biệt lớn. Nó tạo ra thay đổi về xác suất.

Vì thế, các câu hỏi về coronavirus trở lại thành các câu hỏi về xác suất và những câu mà chúng ta có thể trả lời, hoặc ít nhất là thiết lập cơ sở để có thể trả lời chúng. Những câu hỏi cuối cùng, quan trọng nhất rằng liệu tôi sẽ mắc bệnh này hay không, và nếu điều đó xảy ra, liệu tôi có chết hay không? – có thể được chia nhỏ thành một số phần nhỏ hơn.

1. Nguy cơ tôi tiếp xúc với virus là như thế nào? (Risk of Exposure)

Ngay lúc này đây, trừ khi bạn đang nằm trong phần dân số hiếm hoi nơi dịch bệnh đang tập trung, câu trả lời là: có lẽ rất, rất, rất thấp. Tại thời điểm tôi đang viết bài này (28/2/2020), chỉ có dưới 84,000 ca bệnh toàn cầu trong tổng số 8 tỉ người. Có nghĩa, có 1 ca trong mỗi 100,000 người. Để so sánh, nguy cơ bị sét đánh ở Hoa Kỳ là khoảng 1/3,000 người. Các số liệu về coronavirus dĩ nhiên có thể thay đổi, và rồi sẽ thay đổi, nhưng cho tới bây giờ - tổng số ca có độ lớn nằm trong khoảng “1 trong nhiều nhiều nghìn”, và điều đó khiến khả năng bất kì ai trong chúng ta nhiễm gần như không xảy ra.

Tiếp xúc là điều kiện cần, nhưng chưa đủ, để dẫn đến việc nhiễm bệnh.

2. Nếu tôi đã có tiếp xúc, xác suất tôi nhiễm bệnh là như thế nào? (ND: Probability of Infection)

Đây là bàn về tỉ lệ nhiễm. Nếu chúng ta sử dụng ổ dịch lớn nhất tại Vũ Hán, Trung Quốc làm mô hình với giả định (tất nhiên không hoàn toàn đúng) rằng tất cả mọi người ở đó đã “có tiếp xúc” thì ở thời điểm này, câu trả lời là dưới 79,000 ca trong tổng dân số 11 triệu người. Nghĩa là, tỉ lệ nhiễm rơi vào khoảng 7/1000, hay 0.7%.

Image result for probability of infection

3. Nếu tôi bị nhiễm virus, xác suất tôi chết vì bệnh là ra sao? (ND: Probability of Dying)

Đây là tỷ lệ tử vong. Một lần nữa, những con số khủng khiếp nhất đến từ Vũ Hán, nơi có dưới 2,800 người chết trong số dưới 79,000 người mắc bệnh. Điều đó dẫn tới tỷ lệ 4 người chết trong số 100 người mắc bệnh, tức là chỉ dưới 4%.

Tôi cần xin lỗi ngay nếu có tạo ra ấn tượng rằng những số liệu này đã đủ để đưa đi thông điệp. Mỗi con số trong đây là một con người có thực, hệt như bạn và tôi, với một gia đình như của mỗi chúng ta. Một trong những trách nhiệm lớn lao của y tế cộng đồng là bỏ qua tính thực tế của con người trong một biển số liệu thống kê ẩn danh. Khi dùng con số để đưa ra quan điểm là tôi đã nói tới những người phía sau bức màn số liệu ấy - các gia đình ấy, tôi kêu gọi chúng ta cùng hướng sự thương cảm, lòng trắc ẩn, tinh thần tập thể tới với họ. Trong số các thông điệp trong đại dịch này và bất kỳ đại dịch nào, là thông điệp rằng dù chúng ta có làm rõ sự khác biệt bề ngoài của chúng ta tới đâu, bản chất chúng ta vẫn là một gia đình nhân loại toàn cầu – thuộc về cùng một giống loài, và chia sẻ tính dễ bị tổn thương như nhau mà thôi (gốc: vulnerabiliities). Trước COVID-19, nơi mà chúng ta được cấp tấm hộ chiếu không có nghĩa lý gì cả.

OK, trở lại các con số. Sau đây là một bài kiểm tra thực tế quan trọng: Khi xem xét một căn bệnh, chúng ta thiếu đi rất nhiều sự chú ý về những trường hợp nhẹ nhất so với trường hợp tử vong. Cái chết thì khó để mà bỏ sót.

Điều đó có nghĩa là gì nếu kịch bản phổ biến này xảy ra với dịch COVID-19? Nó có nghĩa là đang có rất nhiều người đang bị nhiễm virus hơn số chúng ta đã biết, nhưng họ có các các triệu chứng nhẹ thì được liệt vào bệnh cảm lạnh, hoặc thậm chí có thể được coi như không có triệu chứng nào cả. Như vậy “tin xấu” ở đây đó là tỷ lệ lây nhiễm có thể cao hơn nhiều so với chúng ta nghĩ. Nhưng điều đó có gây gia tăng nguy cơ mắc bệnh và chết vì nó hay không? Tôi sẽ minh họa.

Tạm coi rằng, bạn nằm trong số dân giả định gồm 2,000 người. Chúng ta tin rằng số dân này đã tiếp xúc với coronavirus, từ đó 200 người bị nhiễm và 8 người chết.

Tỷ lệ lây nhiễm ở đây là 200/2000 hoặc 10% (cao hơn nhiều so với thực tế ở Vũ Hán), và tỷ lệ tử vong là 8/200, tức 4% (xấp xỉ số liệu đã thấy cho đến nay ở Vũ Hán). Nguy cơ bạn bị nhiễm trùng và tử vong là (200/2000) x (8/200), tức là 0.4%. Như thế, có 8 người chết trong dân số 2000 người, dựa theo đúng tính toán của chúng ta, cứ 1000 người có 4 người chết, tương đương tỉ lệ tử vong 0.4%. Lật lại, điều đó có nghĩa khả năng bạn tránh được viên đạn coronavirus là 99.6%. Đó là tỷ lệ quá tốt.

Nhưng vậy nếu chúng ta sai thì sao - không phải một chút, mà là sai rất nhiều - về con số các trường hợp nhiễm virus, do đã bỏ qua nhiều dấu hiệu nhỏ, không gây ra sự chú ý? Vậy thì, cứ cho là gấp 4 lần so với thực tế đã bị nhiễm – 800, thay vì 200. Điều này có nghĩa giờ đây, bạn có khả năng nhiễm cao hơn, nhưng liệu nó có khiến khả năng bạn sẽ chết cao hơn không? Không hề. Phép toán đơn giản sẽ cho thấy vì sao lại thế. Chúng ta hiện có tỷ lệ lây nhiễm là (800/2000), hoặc 40% - rất đáng báo động. Nhưng tỷ lệ tử vong kéo theo chỉ (8/800), hoặc 1%. Nếu lặp lại phép tính trước cho nguy cơ xảy ra việc bạn vừa bị nhiễm và chết vì virus, chúng ta có: {(800/2000) X (8/800)}, hay nói cách khác, chính xác 0.4% như trước đây.

xem thêm tại ca cuoc bong da: 

camntv Travel

Tìm kiếm Blog này

TỒN TẠI MỘT ĐẠI DỊCH LÀ MỐI ĐE DỌA HƠN CẢ CORONAVIRUS

Nhận xét

Đăng nhận xét

Bài đăng phổ biến từ blog này

Nguyên nhân gây rạn da

Ai sẽ là doanh nhân thành công nhất năm 2020 và tại sao?

TỒN TẠI MỘT ĐẠI DỊCH LÀ MỐI ĐE DỌA HƠN CẢ CORONAVIRUS (phần 3)